Ngày 19/9, Khoa Chăn nuôi – Thú y (Trường Đại học Nông Lâm TPHCM) phối hợp cùng Công ty Cổ phần Công nghệ Sinh học R.E.P tổ chức hội thảo “Giải pháp sử dụng kháng sinh có kiểm soát trong chăn nuôi”, kêu gọi sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen và phương thức sử dụng kháng sinh.
Toàn cảnh hội thảo
Sử dụng kháng sinh có kiểm soát
Tại hội thảo, PGS.TS Võ Thị Trà An, giảng viên Đại học Nông Lâm TP. HCM đã chia sẻ tổng quan về tình trạng đề kháng kháng sinh trong chăn nuôi, nhấn mạnh tính cấp thiết của việc sử dụng kháng sinh có kiểm soát và trách nhiệm. Theo bà, đến hết năm nay, kháng sinh sẽ không còn được phép đưa vào thức ăn chăn nuôi với mục đích phòng bệnh.
Bà An cho biết, kháng sinh là một thành tựu vĩ đại của y học, nhưng việc lạm dụng đang đẩy nhân loại đến bờ vực khủng hoảng y tế toàn cầu. Năm 2014, có khoảng 700.000 ca tử vong mỗi năm do vi khuẩn kháng thuốc; con số này có thể tăng lên 10 triệu ca vào năm 2050 – vượt số người chết vì ung thư.
“Đáng lo ngại, người già, trẻ nhỏ và các nhóm dễ tổn thương là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trung bình, mỗi phút trôi qua có một người chết vì đề kháng kháng sinh – con số thật sự đáng suy ngẫm!”, bà An nhấn mạnh.
PGS.TS Võ Thị Trà An, giảng viên Đại học Nông Lâm TP. HCM
Từ năm 2018, Việt Nam đã bắt đầu kiểm soát và tiến tới loại bỏ kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi. Theo Thông tư 12/2020/TT-BNNPTNT, đến cuối năm 2025 sẽ cấm hoàn toàn việc sử dụng kháng sinh trong thức ăn với mục đích phòng bệnh.
“Không phải cấm tuyệt đối, mà là giảm và kiểm soát việc sử dụng có mục đích điều trị rõ ràng. Mục tiêu là để kháng sinh luôn hiệu quả khi con người thực sự cần, đồng thời hạn chế tình trạng kháng thuốc. Kháng sinh là tài sản chung của nhân loại. Chúng ta cần dùng hợp lý, có trách nhiệm, đúng bệnh – đúng thuốc – đúng liều – đúng thời gian; đồng thời tuân thủ nguyên tắc: Thận trọng, hợp lý và có trách nhiệm”, bà An chia sẻ.
Ông Ngô Quốc Cường, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học R.E.P (R.E.P Biotech)
Theo ông Ngô Quốc Cường, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ sinh học R.E.P (R.E.P Biotech), từ 01/01/2026, Việt Nam sẽ cấm hoàn toàn kháng sinh trong thức ăn chăn nuôi nhằm kích thích sinh trưởng, trừ trường hợp có chỉ định điều trị từ bác sĩ thú y. Đây là bước tiến quan trọng trong chống kháng thuốc.
Một trong những hướng đi là sử dụng Probiotic – vi sinh vật có lợi giúp cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh, kích thích miễn dịch, tạo enzyme, acid hữu cơ, kháng sinh tự nhiên, ổn định hệ vi sinh đường ruột và tăng khả năng tiêu hóa – hấp thụ.
“Không dùng kháng sinh trong chăn nuôi là mục tiêu đầy thách thức. Nhưng với chiến lược đúng đắn, sự đồng lòng của nhà khoa học, doanh nghiệp và người chăn nuôi, cùng ứng dụng Probiotic, chúng ta hoàn toàn có thể giảm phụ thuộc kháng sinh, nâng cao hiệu quả bền vững, đảm bảo an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng”, ông nhấn mạnh.
Sử dụng kháng sinh đúng, yếu tố sống còn
ThS Nguyễn Văn Non (chuyên gia Thú y ngành heo)
Trình bày nội dung về kháng sinh và các bệnh nhiễm trùng máu trên heo, ThS Nguyễn Văn Non (chuyên gia Thú y ngành heo) cho biết, các “vòng bền” bệnh lý đường hô hấp và nhấn mạnh: nếu xác định sai mầm bệnh hoặc lựa chọn kháng sinh không phù hợp, hiệu quả điều trị sẽ rất thấp.
Trong chăn nuôi, cần đặc biệt lưu ý 3 bệnh nhiễm trùng huyết: Streptococcus suis (viêm màng não, viêm khớp, nhiễm trùng máu); Haemophilus parasuis (Glässer) – viêm đa màng, viêm khớp; Mycoplasma hyorhinis – viêm khớp đa ổ.
Ông Non cho rằng sai lầm phổ biến như: Dùng kháng sinh kiềm khuẩn trong bệnh cấp tính, chọn kháng sinh tập trung ở phổi khi bệnh đã lan vào máu, hoặc không phân biệt nhóm kháng sinh dẫn đến phác đồ sai. “Điều trị nhiễm trùng toàn thân, đặc biệt nhiễm trùng huyết, cần hiểu sâu về sinh bệnh học, cơ chế tác động, dược động học và dược lực học. Sai một bước – giảm 50% hiệu quả. Vì vậy, hiểu và vận dụng đúng kiến thức kháng sinh là yếu tố sống còn”, ông Non nhấn mạnh.
Ông Non cũng khuyến nghị, cần sử dụng kháng sinh đúng bệnh, đúng chỉ định, đúng thời điểm. Đồng thời không lạm dụng khi dấu hiệu chưa rõ ràng hoặc nghi ngờ virus. Ngoài ra, cần tăng cường biện pháp thay thế: an toàn sinh học, vaccine, dinh dưỡng, vệ sinh chuồng trại, thảo dược, chế phẩm sinh học.
Còn ThS Phạm Thái Bình, Giám đốc Trung tâm R.E.P Labs cho biết, tình trạng kháng thuốc toàn cầu bắt nguồn từ việc dùng kháng sinh thiếu kiểm soát: Sai bệnh, sai liều, sai thời điểm, dùng cả khi nhiễm virus, thiếu dữ liệu khoa học.
Giải pháp là xác định chính xác tác nhân gây bệnh thông qua nuôi cấy, xét nghiệm vi sinh, đánh giá đồng nhiễm nhiều vi khuẩn và tuân thủ đúng phác đồ. Ông Bình lưu ý: “Không được dừng thuốc giữa chừng chỉ vì thấy bệnh đỡ. Liều dùng phải dựa trên MIC, dược lực học và tình trạng bệnh. Sai liều, sai thời gian sẽ khiến kháng sinh mất hiệu lực ở lần điều trị sau. Kháng sinh không phải giải pháp duy nhất, cần kết hợp vaccine, chăm sóc, dinh dưỡng, vệ sinh, thảo dược, chế phẩm sinh học, probiotic, công nghệ AI”, ông Bình nhấn mạnh.
Cũng theo ông Bình, hiện R.E.P Labs cung cấp các dịch vụ: nuôi cấy và định danh vi khuẩn, kháng sinh đồ theo tiêu chuẩn CLSI, xác định MIC, tổng hợp dữ liệu kháng kháng sinh tại Việt Nam, kết nối phần mềm giám sát quốc gia (MUNET).
“Sử dụng kháng sinh có kiểm soát không chỉ là yêu cầu y học, mà còn là trách nhiệm nghề nghiệp. Kháng sinh không phải là tất cả nhưng nếu dùng sai, chúng ta sẽ không còn gì để điều trị”, ông Bình nhấn mạnh.
Các chuyên gia chia sẻ tại hội thảo
Hội thảo đã một lần nữa khẳng định, việc sử dụng kháng sinh có kiểm soát trong chăn nuôi không chỉ là yêu cầu tất yếu để đáp ứng quy định pháp lý, mà còn là trách nhiệm của toàn ngành đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững. Những phân tích, cảnh báo và giải pháp từ các chuyên gia cho thấy, muốn giảm phụ thuộc kháng sinh, cần có sự đồng hành của cả nhà khoa học, doanh nghiệp và người chăn nuôi, cùng với việc áp dụng đồng bộ biện pháp an toàn sinh học, dinh dưỡng, vaccine và các chế phẩm thay thế. Đây chính là con đường để ngành chăn nuôi Việt Nam nâng cao năng suất, chất lượng, hướng đến mục tiêu bền vững và an toàn cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Gia Khánh