[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Ngành thức ăn bổ sung cần được kiểm soát tốt về chất lượng và giá nhập khẩu với các loại Việt Nam chưa thể sản xuất được hoặc không thể cạnh tranh được với hàng nhập khẩu. Cùng với đó, ngành nên đẩy mạnh sản xuất những loại mà trong nước có thể sản xuất; tăng cường đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học công nghệ sản xuất, chế biến nguyên liệu thức ăn bổ sung, góp phần giảm giá thành sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước.
Đó là nội dung được đề cập trong hội thảo trực tuyến “Ngành thức ăn bổ sung: Cơ hội và thách thức trong bối cảnh đại dịch Covid-19” được tổ chức thành công chiều ngày 16/11/2021. Hội thảo do Trung tâm Tư vấn đào tạo và Chuyển giao công nghệ chăn nuôi (CAAT) và Đặc san Chăn nuôi Việt Nam – hai đơn vị trực thuộc Hội Chăn nuôi Việt Nam tổ chức; công ty Cổ phần Truyền thông và Dịch vụ Nông nghiệp Số là đơn vị thực hiện.
Hội thảo có sự tham gia của lãnh đạo Hội Chăn nuôi Việt Nam: TS Đoàn Xuân Trúc – Phó Chủ tịch thường trực; TS. Nguyễn Xuân Dương – Phó Chủ tịch;TS Nguyễn Tất Thắng – Tổng Thư kí kiêm Giám đốc Trung tâm CAAT; ông Nguyễn Quốc Minh – Trưởng Ban Truyền thông, Giám đốc Đặc san Chăn nuôi Việt Nam, Phó Giám đốc Trung tâm CAAT…
Cùng với đó, hội thảo có sự tham gia của 03 diễn giả: TS Ninh Thị Len – Trưởng Phòng Thức ăn chăn nuôi, Cục Chăn nuôi; PGS.TS Dương Duy Đồng – Giảng viên Thỉnh giảng – Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh; bà Huỳnh Thị Kim Thanh – Đại diện Công ty MTV Dinh dưỡng Ánh Dương Khang.
Các đại biểu và diễn giả tham dự hội thảo trực tuyến trên nền tảng Zoom (Ảnh chụp màn hình)
Trên nền tảng trực tuyến Zoom và Facebook, hội thảo có sự tham gia của hơn 300 đại biểu là đến từ các Cục, Vụ, Viện, các nhà khoa học, giảng viên, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi, sản xuất thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, các trang trại chăn nuôi, đại lý thức ăn chăn nuôi trên toàn quốc và cả những người quan tâm đến ngành chăn nuôi Việt Nam nói chung và ngành Thức ăn bổ sung nói riêng.
Hội thảo có sự đồng hành tài trợ của các doanh nghiệp: Tài trợ Vàng: Công ty TNHH Alltech Việt Nam; và 03 nhà đồng tài trợ: Công ty Cổ phần Khang Vinh; công ty TNHH Lông vũ Phương Nam và công ty TNHH Một thành viên Dinh dưỡng Ánh Dương Khang.
TS Nguyễn Xuân Dương – Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam
Phát biểu chào mừng hội thảo, TS Nguyễn Xuân Dương – Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, thức ăn chăn nuôi chiếm tới 65-70% trong cơ cấu giá thành (trong điều kiện bình thường) và bắt đầu tăng giá từ tháng 10/2020 do giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tăng mạnh. Trong thành phần thức ăn chăn nuôi thì thức ăn bổ sung chiếm tỉ lệ không cao, dao động từ 1-3% tổng sản lượng thức ăn chăn nuôi. Nhưng, thức ăn bổ sung có tác động lớn, làm cho nguồn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi được sử dụng hiệu quả hơn, tiết kiệm hơn và tạo nên công nghệ chế biến thức ăn chăn nuôi.
Hội thảo “Ngành thức ăn bổ sung: Cơ hội và thách thức trong bối cảnh Covid-19” đưa ra bức tranh toàn cảnh về ngành thức ăn bổ sung, đánh giá lại tiềm năng sản xuất; xem xét chính sách quản lý; cách thức sử dụng làm sao cho hiệu quả, tiết kiệm trong bối cảnh giá thức ăn chăn nuôi tăng cao. Để từ đó kiến nghị chính sách, để ngành thức ăn bổ sung phát triển bền vững trong thời gian tới, TS Nguyễn Xuân Dương khẳng định.
Cả nước có trên 200 nhà máy sản xuất thức ăn bổ sung
TS Ninh Thị Len – Trưởng phòng Thức ăn chăn nuôi (Cục Chăn nuôi- Bộ NN&PTNT)
Theo TS Ninh Thị Len – Trưởng phòng Thức ăn chăn nuôi (Cục Chăn nuôi- Bộ NN&PTNT) trong bài trình bày chủ đề: “Thực trạng, cơ hội và thách thức của thức ăn bổ sung với ngành thức ăn chăn nuôi tại Việt Nam” cho biết:
Điều 2 Luật Chăn nuôi: Thức ăn bổ sung là nguyên liệu đơn hoặc hỗn hợp của các nguyên liệu thức ăn cho thêm vào khẩu phần ăn để cân đối các chất dinh dưỡng cần thiết cho vật nuôi; duy trì hoặc cải thiện đặc tính của thức ăn chăn nuôi; cải thiện sức khỏe vật nuôi, đặc tính của sản phẩm chăn nuôi. Nguyên liệu đơn là các đơn chất ở dạng tự nhiên hoặc tổng hợp được dùng làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi.
Hiện nay, cả nước có khoảng 220 cơ sở sản xuất thức ăn bổ sung, trong đó có 15 cơ sở sản xuất premix để sản xuất TACN công nghiệp. Tổng nhu cầu thức ăn bổ sung khoảng 1.300 nghìn tấn. Trong đó, sản lượng nguyên liệu thức ăn bổ sung trong nước khoảng 120 nghìn tấn (DCP, muối sulphat…) đáp ứng 15%; khoảng 500 nghìn tấn bột đá. Các nguồn thức ăn bổ sung quan trọng phải nhập khẩu (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Châu Âu…). Các sản phẩm nhập khẩu là khoáng, axit amin, sản phẩm sữa, vitamin và các loại khác.
Năm 2021, giá thức ăn bổ sung nhập khẩu tăng cao so với 2020: Vitamin: + 122%; Axit amin: Lysine:+32%; Methionine:+19%, Tryptophan:+ 36%, Threonine: + 49%; Khoáng: + 13%. Nguyên nhân do dịch Covid làm đứt gẫy chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, nhất là cước vận tải biển (tăng trên 300%)
Nguồn: TS Ninh Thị Len
Vì vậy, theo TS Ninh Thị Len, ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước liên tục phát triển; phương thức chăn nuôi chuyển dần từ nhỏ lẻ sang chăn nuôi tập trung, chuyên nghiệp hiện đại; yêu cầu về chất lượng và an toàn thực phẩm ngày càng cao… từ đó, đòi hỏi chất lượng thức ăn bổ sung ngày càng cao đáp ứng phát triển của ngành.
Tuy nhiên, theo TS Ninh Thị Len, ngành cũng gặp nhiều thách thức, đó là ngành công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi của Việt Nam phát triển muộn so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới, nên hầu hết các loại thức ăn bổ sung quan trọng đã được các nước đầu tư, đặc biệt là tại Trung Quốc. Cùng với đó, việc sản xuất các loại thức ăn bổ sung quan trọng đòi hỏi công nghệ cao, chi phí lớn. Trong khi thị trường tiêu thụ trong nước nhỏ, giá thành sản phẩm nhập khẩu (trừ thời gian dịch Covid-19 hiện nay) đều rất cạnh tranh so với sản xuất trong nước, chưa tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.
Vì vậy, theo TS Ninh Thị Len, định hướng phát triển cho ngành thức ăn bổ sung đó là kiểm soát tốt về chất lượng và giá nhập khẩu thức ăn bổ sung do Việt Nam vẫn phải tiếp tục nhập khẩu lượng lớn các loại thức ăn bổ sung mà trong nước chưa thể sản xuất được hoặc không thể cạnh tranh được với hàng nhập khẩu như: axit amin, vitamin, chất chống mốc, enzyme…. Cùng với đó, đẩy mạnh sản xuất loại thức ăn bổ sung mà trong nước có thể sản xuất, cạnh tranh được như: Probiotic, khoáng vi lượng, khoáng tự nhiên, DCP, axít hữu cơ, thảo dược… Ngoài ra, cần tăng cường đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học công nghệ sản xuất, chế biến nguyên liệu thức ăn bổ sung.
“Điều chỉnh các chính sách thuế khuyến khích sản xuất các loại nguyên liệu TACN nói chung, nhất là những loại thức ăn bổ sung mà trong nước có thể làm được nhằm giảm thiểu thấp nhất việc nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trong thời gian tới. Phấn đấu đến năm 2030, Việt Nam có thể tự túc được khoảng 35 – 40 % các loại thức ăn bổ sung trong chăn nuôi”, TS Ninh Thị Len nhấn mạnh.
Xu hướng sử dụng thức ăn bổ sung dựa trên góc độ của người quyết định
PGS.TS Dương Duy Đồng, Giảng viên thỉnh giảng tại Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh, Giám Đốc Kỹ Thuật khối Dinh dưỡng & Thức ăn gia súc Tập đoàn Thagrico
Còn PGS.TS Dương Duy Đồng, Giảng viên thỉnh giảng tại Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh, Giám Đốc Kỹ Thuật khối Dinh dưỡng & Thức ăn gia súc Tập đoàn Thagrico trong bài trình bày về Xu hướng sử dụng dinh dưỡng thức ăn động vật cho biết, việc sử dụng thức ăn bổ sung tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Cụ thể, theo PGS.TS Dương Duy Đồng, yếu tố quy mô của nhà máy TĂCN hoặc trại chăn nuôi: có cán bộ kỹ thuật hiểu biết chuyên sâu về dinh dưỡng/ thức ăn hỗn hợp và thức ăn bổ sung hay không? Cùng với đó phụ thuộc vào đối tượng vật nuôi sử dụng phụ gia: Do biên độ giữa giá bán sản phẩm chăn nuôi so với chi phí thức ăn; do tính chất của loài vật nuôi hoặc giai đoạn sống, sản xuất; tùy theo thị hiếu của thị trường (thương lái, người tiêu dùng).
Vì vậy, theo PGS TS Dương Duy Đồng, xu hướng chung về sử dụng thức ăn bổ sung trong thức ăn/nước uống cho chăn nuôi – trên góc độ của người có thẩm quyền quyết định:
1. Theo mục đích sử dụng: Điều này đòi hỏi người dùng có hiểu biết kỹ thuật; đồng thời người bán cần có hiểu biết sâu không riêng gì về sản phẩm được giới thiệu mà còn cả kiến thức về đối tượng vật nuôi có liên quan đến sản phẩm. Sự cần thiết của công tác đào tạo, huấn luyện về chuyên môn dinh dưỡng động vật cho nhân viên kinh doanh.
2. Theo kinh nghiệm truyền miệng hoặc “nghe ngóng” thông tin từ thị trường: Khá phổ biến ở nhiều đơn vị sản xuất thức ăn chăn nuôi, trại chăn nuôi trên nhiều loại chế phẩm, thậm chí cả ở các chế phẩm có hàm lượng kỹ thuật cao (như các loại enzyme tiêu hóa dưỡng chất). Ở đây có sự cần thiết của công tác truyền thông, quảng bá.
3. Theo giá cả tính theo đơn vị khối lượng của loại chế phẩm đó hoặc tính theo chi phí thức ăn/nước uống tăng thêm khi sử dụng chế phẩm, thường có liên quan đến yếu tố – thông tin thị trường.
4. Sản phẩm đơn tính năng hay đa dụng.
Chính vì vậy, theo PGS TS Dương Duy Đồng, không giống như các loại kháng sinh thường chỉ có một hoạt chất trong mỗi sản phẩm; các thức ăn bổ sung trong nhiều trường hợp đều là các chế phẩm có thể chứa trong đó chỉ một hoạt chất hoặc vài ba hoạt chất khác nhau. Thí dụ: cùng có tên gọi là sản phẩm acid hữu cơ của cùng một đơn vị sản xuất nhưng có loại sản phẩm chỉ chứa thuần túy một loại acid/muối của acid formic + chất mang; nhưng lại có loại sản phẩm chứa acid/muối của acid formic cùng với 3 – 4 loại acid hữu cơ khác. Khi đó việc quyết định mua để dùng loại sản phẩm acid hữu cơ nào sẽ tùy thuộc nhận định chủ quan của bên quyết định mua và phụ thuộc vào các yếu tố ảnh hưởng khác chứ không thuần túy về mặt khoa học.
Bà Huỳnh Thị Kim Thanh – Đại diện Công ty MTV dinh dưỡng Ánh Dương Khang
Trong bài trình bày: “Silvafeed (Tannin từ cây hạt dẻ): “Thần hộ vệ sức khỏe đường ruột” – đại diện Công ty MTV Dinh dưỡng Ánh Dương Khang – bà Huỳnh Thị Kim Thanh đã giới thiệu về Công ty Silvateam; tannin (Polyphenol) và sản phẩm Silvafeed. Theo đó, Silvateam là công ty đến từ Italy; đơn vị dẫn đầu về chất chiết xuất Polyphenol thiên nhiên toàn cầu. Doanh nghiệp này đã có hơn 165 năm trong việc sản xuất các chất chiết xuất thực vật. Tại Việt Nam, công ty MTV Dinh dưỡng Ánh Dương Khang là đơn vị độc quyền phân phối sản phẩm tannin của Silvateam.
Bà Thanh cũng chia sẻ, hầu như các loại thực vật chứa một lượng nhỏ tannin, vì vậy trong quá trình trao đổi chất, việc hấp thu Tannin rất thích hợp cho cơ thể động vật. Tannin tồn tại phổ biến trong cây cà phê, trà, ca cao, cam thảo, gừng tây, cây hồng, dâu tây, cây óc chó, đậu phộng, cây dẻ, hồ đào rừng, cây macca, cây họ đậu, nho và nhiều loại cây khác. Chỉ có một số ít hàm lượng Tannin (Acid Tannic) được chiết xuất từ thực vật và ứng dụng trong thương mại. Công dụng của Silvafeed đó là: ngừa tiêu chảy, kháng khuẩn, chống oxy hóa, giảm thất thu protein ở dạ cỏ của thú nhai lại; giảm tỷ lệ phân trắng trên tôm. Hiện nay sản phẩm Silvafeed đã được sử dụng trên heo con; heo vừa và lớn; gia cầm; thú nhai lại và cá- tôm với các mức pha trộn khác nhau.
Tại hội thảo, Ban tổ chức cũng đã trình chiếu Video và bài trình bày của các doanh nghiệp tài trợ: 1. Video thảo luận: Thức ăn tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn của Công ty TNHH Alltech Việt Nam. Đây là nội dung đã xuất hiện trong sự kiện ONE 2021 của Alltech, được trình bày bởi 3 quản lý cấp cao của tập đoàn Pipestone.2. Video giới thiệu và Công ty Khang Vinh; 3. Bài trình bày về Công ty TNHH Lông vũ Phương Nam.
Phần cuối, tại phiên thảo luận do TS Nguyễn Xuân Dương chủ trì đã nhận được rất nhiều những câu hỏi, thắc mắc của các nhà khoa học, chuyên gia, đại diện doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi, thức ăn bổ sung xoay quanh vấn đề dinh dưỡng thức ăn chăn nuôi. Các câu hỏi này đều được các diễn giả trả lời cặn kẽ, chi tiết, sát thực tiễn, tâm huyết và được khách mời đánh giá cao.
HÀ NGÂN
Chúng ta đang lạm dụng việc sử dụng thức ăn bổ sung
Kết luận hội thảo, đại diện Ban tổ chức, TS Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh: “Chúng ta hơi lạm dụng thức ăn bổ sung khi hàng năm nhập khẩu đến 3% tổng sản lượng thức ăn chăn nuôi, trong khi đó liều lượng nên chỉ sử dụng 1-2% (trong nước sản xuất được 120.000 tấn trong nước). Cần thiết xem xét lại vấn đề sử dụng, tránh lãng phí và để lại tồn dư trong các sản phẩm chăn nuôi.
Đứng ở góc độ Hội Chăn nuôi Việt Nam, TS Nguyễn Xuân Dương cho rằng, các cơ quan quản lý, cân nhắc ý kiến của các nhà khoa học để thống nhất lại; tránh tình trạng có một chút tính chất phòng bệnh thì chuyển sang thuốc thú y, có một chút tính chất môi trường thì sang Tổng cục môi trường… Càng để ít đầu mối quản lý thì doanh nghiệp đỡ phải chạy đi chạy lại nhiều. Chúng ta nên hiểu là thức ăn bổ sung trong chăn nuôi mới đúng, dùng uống hay ăn đều được.
Để khuyến khích những doanh nghiệp đầu tư sản xuất thức ăn bổ sung trong nước, cần thiết nâng thuế nhập khẩu những mặt hàng tương tự nhập khẩu từ nước ngoài.
Nhà khoa học nên nhìn nhận rõ chúng ta có lợi thế gì, để đẩy mạnh nghiên cứu tạo ra những sản phẩm đặc thù của chúng ta; công nghệ nên được chuyển giao đầy đủ xuống được cho doanh nghiệp đầy đủ. Cùng với đó, quan tâm đến người chăn nuôi nông hộ, vì họ chủ yếu là tự trộn bằng gáo, bằng xô, rất “đói” kiến thức về dinh dưỡng.
Để Việt Nam không còn là quốc gia chỉ nhập khẩu để gia công thức ăn chăn nuôi, các doanh nghiệp nên đầu tư công nghệ cao để sản xuất thức ăn bổ sung từ các nguyên liệu, dược liệu có sẵn, lợi thế trong nước để đáp ứng nhu cầu nội địa và hướng tới các xuất khẩu sang ASEAN, Trung Đông và châu Phi…
“Hội Chăn nuôi Việt Nam sẽ tiếp tục tạo ra nhiều diễn đàn khách quan nhất để khâu nối doanh nghiệp, nhà quản lý, nhà khoa học, người sử dụng thức ăn chăn nuôi để kiến nghị hoàn thiện thể chế chính sách…giúp ngành thức ăn bổ sung nói riêng và thức ăn chăn nuôi nói chung phát triển bền vững…”, TS Nguyễn Xuân Dương nhấn mạnh.