Năm 2016, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu thịt bò ướp lạnh lớn thứ năm của Úc sau Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc và EU. Tuy nhiên, nếu xét rộng ra, giá cả mỗi ký thịt bò của Úc xuất khẩu sang Trung Quốc lại có giá cao hơn 21% so với mức trung bình của các thị trường toàn cầu cộng lại - 12,94 đô la Úc so với 10,69 đô la Úc - và tăng 9% so với năm trước mức giá toàn cầu, vốn đã suy giảm 1% trong năm qua.
Thịt bò mát (thịt đã sơ chế và bảo quản lạnh) được coi như một sản phẩm cao cấp tại thị trường Trung Quốc, hiện chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng lượng thịt bò nhập khẩu của đất nước đông dân nhất thế giới. Trong năm 2017, nhập khẩu thịt bò ướp lạnh chiếm 1% tổng lượng thịt bò nhập khẩu trực tiếp theo khối lượng (ở mức 6.558 tấn) nhưng lại chiếm đến 2,4% theo giá trị. Đối với nguồn thịt bò xuất khẩu từ Úc sang Trung Quốc, thịt bò mát chiếm 5% theo khối lượng, nhưng lại đạt đến 9% theo giá trị xuất khẩu.
Thịt bò mát của Úc đang được ưa chuộng tại Trung Quốc (Nguồn ảnh: Food&Beverage)
Thịt bò mát của Úc khi bán sang Trung Quốc, thay vì được bán tại các chuỗi cửa hàng ăn uống bình dân, các siêu thị, đã được đưa vào danh mục các sản phẩm cao cấp, và được đưa vào các cửa hàng bán lẻ cao cấp, và dĩ nhiên, cả thương mại điện tử - kênh bán lẻ trị giá hàng chục tỷ đô của đất nước.
Thịt bò mát Úc và cuộc chiến trên thị trường Trung Quốc
Úc có vai trò quan trọng trong thị trường thịt bò mát nhập khẩu của Trung Quốc. Xứ sở chuột túi từ lâu đã là nhà cung cấp nhập khẩu thịt bò ướp lạnh chính của Trung Quốc, cung cấp 90% tổng lượng nhập khẩu theo khối lượng trong năm 2017. Trong 10 năm qua, xuất khẩu thịt bò ướp lạnh của Úc sang Trung Quốc đã tăng gấp 16 lần - từ 375 tấn trong năm 2007 lên 6.045 tấn năm 2017. Nhu cầu thịt mát của Trung Quốc, một quốc gia nổi tiếng về thói tiêu thụ thịt nóng, đang khiến cả những nhà phân tích đầy kinh nghiệm, cũng phải ngạc nhiên.
Sản lượng xuất khẩu thịt mát dạng khối và thăn vai bò của Úc vào Trung Quốc là minh chứng rõ ràng nhất cho nhu cầu tại đất nước tỷ dân: năm 2007, Trung Quốc được xếp là thị trường lớn thứ 15 của Úc cho loại sản phẩm này với 64 tấn; vào năm 2017, Trung Quốc hiện được đứng ở vị trí thứ 7, tiêu thụ 729 tấn sản phẩm này.
Sản lượng xuất khẩu thịt bò mát vào thị trường Trung Quốc
Giữa năm 2014 và 2016, Úc là nhà cung cấp thịt bò ướp mát nhập khẩu duy nhất của Trung Quốc, với cơ hội có thể hoàn toàn chiếm lĩnh thị trường tuyệt đối. Bên cạnh đó, số lượng hạn chế các nhà kho lạnh và nhà máy chế biến được phê duyệt cho xuất khẩu thịt bò mát, với chỉ 5 nhà kho và 12 nhà máy, là rào cản lớn cho Úc trong việc gia tăng sản lượng. Tuy nhiên, nhu cầu tăng nhanh của thị trường khiến nhiều nhà đầu tư sẵn sàng rót vốn cho kế hoạch xây dựng mới những nhà máy và kho lạnh đủ tiêu chuẩn xuất khẩu, nhất là sau khi hai nước đã ký Tuyên bố chung tháng 3 năm 2017 của Úc và Trung Quốc về tăng cường hợp tác kiểm tra và kiểm dịch.
Dự kiến tăng trưởng của thị trường thịt bò mát Trung Quốc
Lượng tiêu thụ thịt bò mát từ thị trường Trung Quốc dự kiến sẽ tăng trưởng nhanh trong thời gian tới. Đến năm 2022, dự báo chỉ ra rằng tổng lượng thịt bò của Trung Quốc sẽ đạt 8.847.500 tấn, và lượng tiêu thụ thịt bò trên đầu người sẽ đạt 6.2kg mỗi năm, cao hơn hẳn mức 5.6kg trong năm 2018.
Sản xuất nội địa so với nhu cầu
Do khoảng cách ngày càng tăng giữa sản xuất trong nước và nhu cầu, Trung Quốc sẽ ngày càng cần phải dựa vào nhập khẩu để lấp khoảng cách này - sự thiếu hụt giữa sản xuất và tiêu thụ trong nước sẽ tăng 24% từ 865.500 tấn trong năm 2018 lên 1.072.900 tấn trong năm 2022, theo nghiên cứu từ BMI. Thịt mát hiện được ước tính chiếm khoảng 20% thị trường; tuy nhiên, các nhà hoạch định dự báo tỷ lệ này sẽ tăng mạnh lên 60 đến 70% thị trường vào năm 2027.
Theo truyền thống, người tiêu dùng Trung Quốc đã thích thịt tươi hơn thịt mát hoặc thịt đông lạnh, phần lớn do sự hạn chế của số lượng kho lạnh và công tác hậu cần – vận chuyển. Tuy nhiên, người tiêu dùng Trung Quốc đang chuyển từ cả thịt tươi và thịt đông lạnh sang sản phẩm thịt mát. Sự thay đổi này đang được thúc đẩy bởi một số yếu tố: chính phủ đóng cửa chợ thịt tươi ở các thành phố lớn, chính sách của chính phủ thúc đẩy sản xuất thịt quy mô lớn và giết mổ động vật tập trung, thắt chặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, kiểm soát dịch bệnh động vật và cải thiện chuỗi cung ứng lạnh khi đô thị hóa, sự tăng trưởng của thu nhập dân sinh, và nhu cầu ăn uống nhiều hơn cũng sẽ chấp nhận phong cách của các món ăn kiểu phương Tây.
Trong thập kỷ qua, thói quen mua thịt bò của người Trung Quốc đã có sự thay đổi lớn hơn so với bất kỳ loại thịt nào khác. Người tiêu dùng Trung Quốc có khả năng tiếp cận (từ nhập khẩu) và định vị thịt bò là sản phẩm cao cấp, cùng với các yếu tố như xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc và chơi sự an toàn thực phẩm. Tất cả tạo nên nhu cầu đặc biệt của Trung Quốc dành cho thịt bò, nhất là thịt mát.
Khi mua thịt, người tiêu dùng bình thường ở Trung Quốc cho biết những cân nhắc quan trọng nhất của họ là độ tươi, thời gian sử dụng, không phụ gia và hormone tăng trưởng, màu thịt, sự tự nhiên 100%, giá cả, tiếp theo sẽ là nước xuất xứ và thương hiệu. Tuy nhiên, những ưu tiên này thay đổi khi người tiêu dùng có thể mua các sản phẩm thịt nhập khẩu cao cấp, vốn trước đây chỉ có dạng thịt đông lạnh. Người tiêu dùng giàu có hơn sẵn sàng đánh đổi độ tươi mới để có thể đổi về sự an toàn và chất lượng thịt cao hơn.
Các yếu tố về chất lượng thịt nhập khẩu mà người tiêu dùng Trung Quốc quan tâm
Những cạnh tranh mới xuất hiện
Trước làn sóng mạnh mẽ của thịt bò mát tại Trung Quốc, các cường quốc xuất khẩu thịt bò không thể ngồi yên. Chính phủ trung ương Trung Quốc bắt đầu mở cửa thị trường thịt đỏ ướp lạnh một lần nữa vào năm 2017, cấp quyền khai mở thị trường cho một số nhà cung cấp mới. Năm 2017, Mỹ được phê duyệt 37 cơ sở sản xuất thịt mát, và cuộc xuất khẩu bắt đầu từ tháng 6 cùng năm. Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại giữa hai đại cường quốc trong năm 2019 đã khiến các doanh nghiệp xuất khẩu Mỹ phải đau đầu. New Zealand cũng có 10 cơ sở sản xuất được phê duyệt. Canada và Argentina, những cường quốc khác về mảng thịt bò, cũng đã có thể xâm nhập thị trường, với Argentina là sản phẩm thịt bò nguyên xương. Tuy vậy, người tiêu dùng Trung Quốc vẫn đánh giá cao các sản phẩm thịt bò từ Úc về chất lượng và thương hiệu.
Cơn sốt thịt bò mát đang lan rộng tại Trung Quốc bởi đề cao các yếu tố về an toàn vệ sinh, chất lượng, và thời gian bảo quản. Ngay cả tại một thị trường luôn chú trọng thịt nóng như Trung Quốc, người tiêu dùng cũng đã có những lựa chọn cho riêng mình, đề cao sự an toàn và chất lượng thực phẩm hơn yếu tố truyền thống trong tiêu dùng.
HỒ KHOA dịch và tổng hợp
từ www.farmonline.com.au và www.mla.com.au