Với dân số khoảng 10 triệu người, Hà Nội có nhu cầu sử dụng thịt gia súc, gia cầm khoảng 900 tấn/ ngày trong đó lượng thịt gia súc, gia cầm nhập khẩu vào Hà Nội đáp ứng khoảng 15,2% nhu cầu tiêu thụ. Tuy nhiên Hà Nội hiện vẫn quá nhiều cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, theo số liệu thống kê năm 2017, hiện nay trên địa bàn thành phố có 1.070 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm. Trong đó cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, thủ công 1.047 cơ sở cơ sở giết mổ bán công nghiệp 17 cơ sở, cơ sở giết mổ công nghiệp 6 cơ cở.
Hoạt động kiểm tra sản phẩm động vật của Chi cục Thú y Hà Nội
Những điểm nhấn về các vụ việc được ghi nhận đó là phối hợp cùng Đội Nông nghiệp – An ninh kinh tế (Công an Hà Nội) và Đoàn liên ngành huyện Chương Mỹ kiểm tra, xử lý 03 xe chở lợn không rõ nguồn gốc với số lượng 307 con có biểu hiện của bệnh LMLM. Đã tiến hành lấy mẫu gửi xét nghiệm đều có kết quả dương tính với bệnh LMLM type O giúp UBND huyện Chương Mỹ có căn cứ Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các lái xe và tiêu hủy toàn bộ số lợn nhiễm bệnh. Thành lập 03 đoàn Kiểm tra công tác phòng chống Cúm gia cầm A/H7N9 và các chủng vi rút cúm khác tại các địa phương theo.
Đặc biệt là tại các chợ đầu mối buôn bán gia cầm sống tại các trạm, chốt kiểm dịch động vật liên ngành trên địa bàn thành phố (như Bắc Thăng Long – Đông Anh; Chợ Hà Vỹ - Thường Tín). Thành lập đoàn kiểm tra việc chấp hành Pháp luật về hoạt động sản xuất, kinh doanh thức ăn chăn nuôi tại Công ty Cổ phần Dinh dưỡng Trường Phát Việt Nam. Phối hợp Công an thành phố, Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm tại các nhà hàng, hoạt động giết mổ động vật trên địa bàn các huyện Đông Anh và Thường Tín, thành phố Hà Nội. Kiểm tra các kho lạnh bảo quản sản phẩm thịt gia súc, gia cầm đông lạnh nhập khẩu tại khu Công nghiệp Quang Minh, Mê Linh, Hà Nội, Kho của Công ty An Việt Hà Nội; Kho của Công ty ETC. Bên cạnh đó ngành Thú y cũng đã cử cán bộ thanh tra chuyên ngành, cán bộ chuyên môn tham gia đoàn thanh tra kiểm tra thành phố, tham gia tiểu ban chỉ đạo của cơ quan thường trực Ban chỉ đạo 389/TP Hà Nội kiểm tra liên ngành về việc kinh doanh, vận chuyển, tiêu thụ gia cầm và các sản phẩm gia cầm nhập lậu trên địa bàn TP Hà Nội. Tham gia đoàn liên ngành của Sở Nông nghiệp & PTNT Hà Nội về việc kiiểm tra công tác quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp và ATTP nông lâm thủy sản, đoàn kiểm tra tháng cao điểm về ATTP năm 2017. Trên địa bàn 30 quận, huyện, thị xã, các Trạm Thú y đã phối hợp với đoàn kiểm tra liên ngành quận, huyện tăng cường kiểm tra trên 03 lĩnh vực (phòng chống dịch bệnh, kiểm dịch, kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y, kinh doanh thuốc thú y), chấn chỉnh và xử lý kịp thời các vi phạm trong công tác thú y.
Kết quả trong 10 tháng đầu năm 2017 đã có tổng số 3.756 buổi kiểm tra với 14.274 lượt cơ sở kiểm tra. So cùng kỳ năm 2016, số lượt kiểm tra giảm 3,1%, nhưng số lượt cơ sở được kiểm tra cao hơn 26,7%; Số trường hợp vi phạm được phát hiện và xử lý tăng 10,7% (số trường hợp xử phạt hành chính cao 45,1%), tập trung chủ yếu trong lĩnh vực thuốc thú y, kiểm dịch, vệ sinh thú y, sản xuất thức ăn chăn nuôi và an toàn thực phẩm. Tổng số các trường hợp xử lý vi phạm 1.182 trường hợp (hình thức xử phạt chủ yếu là phạt tiền và phạt cảnh cáo). Cảnh cáo 280 trường hợp, tiêu huỷ 259 trường hợp đối với động vật và sản phẩm động vật không đủ điều kiện lưu thông trên thị trường. Tiến hành phạt tiền 562 trường hợp với tổng số tiền: 2.033.633.000 đồng (Hai tỷ không trăm ba mươi ba triệu sáu trăm ba mươi ba nghìn đồng). Trong đó liên ngành các quận huyện xử phạt 643 trường hợp (1.988.008.000 đồng); Chi cục Thú y ra quyết định xử phạt 09 trường hợp (45.625.000 đồng).
Có thể nói từ việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra liên ngành đã tạo được những điểm nhấn nổi bật về công tác thú y, an toàn thực phẩm đó là không để dịch bệnh xảy ra, không có vụ ngộ độc lớn về sử dụng động vật và sản phẩm động vật trên địa bàn Thành phố. Cũng từ kết quả này mà người dân thành phố yên tâm khi sử dụng động vật và sản phẩm động vật.
Tuy nhiên trong quá trình thực thi nhiệm vụ thanh tra kiểm tra, các cơ quan chức năng và cán bộ thi hành công vụ cũng thấy bộ lộ những hạn chế bất cấp cần được sự quan tâm hơn nữa, sự chỉ đạo đồng bộ của các cấp các ngành. Đó là hoạt động giết mổ nhỏ lẻ còn nhiều, với 1047 cơ sở giết mổ nhỏ lẻ nằm rải rác ở các khu dân cư nên rất khó kiểm soát của lực lượng cán bộ chuyên môn.
Hiện tại, Thành phố đã bổ sung việc quy hoạch giết mổ cho một số huyện (như Sơn Tây, Mỹ Đức, Mê Linh, Chương Mỹ, Thanh Oai, Ứng Hòa ...) song việc triển khai tiến độ còn quá chậm. Hơn nữa việc giết mổ gia súc gia cầm thường diễn ra vào đêm (từ 01h00 đến 05h00 hàng ngày) với cùng thời điểm nhưng lại nhiều cơ sở nhỏ lẻ nên việc kiểm soát của chính quyền địa phương cũng như của lực lượng chuyên môn vô cùng khó khăn.
Việc bãi bỏ kiểm dịch nội tỉnh cũng làm cho các cán bộ chuyên môn khó kiểm soát về nguồn gốc xuất xứ và xử phạt vi phạm hành chính đối với các trường hợp vi phạm. Tại các huyện, thị xã, chợ tạm, chợ cóc có kinh doanh động vật, sản phẩm động vật còn quá nhiều trong khi đó lực lượng thanh tra kiểm tra mỏng và thường làm theo đợt, làm theo kế hoạch nên dễ xảy ra tình trạng lé tránh hoặc đối phó của các hộ kinh doanh. Bên cạnh đó mức độ xử phạt vi phạm hành chính ở một số vi phạm quá thấp chưa đủ sức răn đe đối với các cơ sở kinh doanh có hành vi vi phạm. Nhận thức của người kinh doanh, buôn bán, giết mổ động vật sản phẩm động vật còn hạn chế do công tác tuyên truyền chưa được đẩy mạnh, chưa sâu, chưa đồng bô nên vẫn có nhiều trường hợp cố tình vi phạm, chưa chấp hành đúng những quy định của Pháp luật.
Trong thời gian tới, đặc biệt trong dịp trước trong và sau tế Dương lịch, tết Nguyên Đán vào mùa lễ hội lượng động vật và sản phẩm động vật lưu thông trên địa bàn Thành phố là rất lớn. Ngành Thú y đã và đang tập trung đưa ra các giải pháp về công tấc thanh tra kiểm tra đó là phối hợp tốt với các tỉnh, thành kiểm soát chặt chẽ việc xuất nhập gia súc gia cầm, nhất là việc nhập gia súc về các lò mổ, các chợ đầu mối (như Lò mổ Vạn Phúc, Chương Mỹ, Chợ Hải Bối, chợ Hà Vĩ ...).
Hà Nội hiện có tổng đàn gia súc gia cầm đứng tốp đầu cả nước
Hiện tại Chi cục Thú y Hà Nội đã ký với 24 tỉnh thành phía Bắc trong việc Hợp tác kiểm soát dịch bệnh, thông tin dịch bệnh. Tiếp tục thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành đi kiểm tra các cơ sở kinh doanh, giết mổ chế biến tiêu thụ sản phẩm. Đồng thời làm tốt công tác tuyên truyền, nhất là tuyên truyền Nghị định số 90/2017/NĐ-CP ngày 31 tháng 7 năm 2017 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thú y; Xử lý nghiêm những hành vi vi phạm trong công tác phòng chống dịch bệnh, kiểm dịch kiểm soát giết mổ; các cơ sở kinh doanh động vật, sản phẩm động vật không rõ nguồn gốc xuất xứ. Làm tốt việc tuyên truyền để người dân phát giác những vi phạm, để ngăn chặn những vi phạm ngay tư cơ sở.
Hy vọng với những giải pháp trên cùng sự vào cuộc đồng bộ của các cấp các ngành sự đồng thuận của người dân, người chăn nuôi giết mổ, kinh doanh, chế biến tiêu thụ sản phẩm thì chất lượng an toàn thực phẩm đối với động vật và sản phẩm động vật ngày càng được cải thiện, có chuyển biến tích cực.
Nguyễn Ngọc Sơn
Chi cục trưởng - Chi cục Thú y Hà Nội